Żelazo w ciąży – dlaczego jest ważne? Normy, niedobór i nadmiar

ciezarna kobieta w bialej sukience

Ciąża i związane z nią zachodzące w ciele zmiany sprawiają, że wzrasta zapotrzebowanie na wiele składników odżywczych W stanie odmiennym dużo łatwiej również o pojawienie się niedoborów, które mają zły wpływ zarówno na organizm ciężarnej, jak i na rozwój płodu. Z tego właśnie względu ważne jest pilnowanie swojej diety oraz wykonywanie regularnych badań, które pozwolą stwierdzić, czy konieczne jest wdrożenie suplementacji. Wśród wszystkich mikro i makro elementów oraz pierwiastków szczególnie istotne jest żelazo. Składnik ten jest niezbędny dla prawidłowego funkcjonowania organizmu. Zapotrzebowanie na żelazo w ciąży wzrasta aż o połowę, więc niedobory często pojawiają się u przyszłych mam. Jaką funkcję pełni żelazo w organizmie kobiety i dlaczego warto zadbać o prawidłowy poziom tego pierwiastka?

Żelazo dla kobiet w ciąży – dlaczego jest potrzebne?

Żelazo dla kobiet w ciąży ma ogromne znaczenie, zarówno jeśli chodzi o ich zdrowie, jak i o rozwój płodu. Niedobory żelaza mogą być bardzo groźne w skutkach, gdyż pierwiastek ten bierze udział w wielu istotnych procesach w organizmie. Żelazo w ciąży ma znaczenie między innymi dla układu odpornościowego, gdyż wzmacniając go, chroni ciężarną przed chorobami, które w stanie odmiennym ciężko jest zwalczyć ze względu na brak możliwości stosowania niektórych leków. Przeciwutleniające właściwości żelaza stanowią z kolei ochronę przed rozwojem stanów zapalnych, co również ma duże znaczenie w ciąży. Pierwiastek odpowiada również za dostarczanie tlenu do poszczególnych organów oraz mięśni. Żelazo ma istotny wpływ również na działanie układu nerwowego, co przekłada się na właściwą formę fizyczną oraz samopoczucie. Ze względu na to, że żelazo nie jest naturalnie wytwarzane przez organizm, należy zadbać o jego dostarczanie poprzez właściwą dietę, a w razie potrzeby również o suplementację. Szczególnie istotne jest dbanie o właściwy poziom żelaza w trakcie ciąży. W stanie odmiennym niedobory mogą nieść ze sobą jeszcze więcej zagrożeń, tym razem związanych z rozwojem płodu oraz prawidłowym przebiegiem ciąży. Zbyt niski poziom żelaza stwarza ryzyko poronienia i przedwczesnego porodu. Jakie badania warto wykonać, by dowiedzieć się, czy konieczne jest sięgnięcie po suplementy z żelazem lub zmianę diety?

Przeczytaj również  Ruchy dziecka bardzo nisko w podbrzuszu - co oznaczają?

kobieta w ciazy w niebieskiej sukience

Kiedy warto zrobić badanie poziomu żelaza w ciąży?

Regularne wykonywanie wszystkich badań jest bardzo ważne w stanie odmiennym, gdyż pozwala monitorować między innymi rozwój płodu. Badania pomagają też wykryć nadmiary niektórych pierwiastków oraz ich niedobory, oraz znaleźć wyjście z sytuacji. Kiedy warto zbadać żelazo w ciąży? Wykrycie niedoboru lub nadmiaru tego pierwiastka w organizmie umożliwia morfologia. Badanie to należy przeprowadzić w trakcie ciąży kilkukrotnie, po raz pierwszy zalecane jest zrobienie morfologi pomiędzy 9 a 10 tygodniem ciąży. Już na tym etapie stwierdzić można, czy poziom żelaza jest optymalny.

Norma żelaza w ciąży – jaka jest?

Kobiety w wieku reprodukcyjnym powinny przyswajać 18 mg żelaza dziennie dla zachowania dobrej formy fizycznej i psychicznej. Wraz z momentem zajścia w ciążę normy te ulegają jednak zmianie. Już od pierwszego trymestru zapotrzebowanie wzrasta o 1 mg, a w drugim może dojść nawet do 7,5 mg, by w trzecim znów wzrosnąć. Zaspokojenie tak wysokiego zapotrzebowania na żelazo dla kobiet w ciąży może stanowić spore wyzwanie, zwłaszcza że pierwiastek ten jest trudno przyswajalny. Dlatego bardzo ważne jest, by niedobór żelaza w ciąży został odpowiednio wcześnie wykryty. Pozwoli to podjąć odpowiednie kroki, w celu wyeliminowania zagrożenia. Niedobory żelaza można stwierdzić przy następujących wynikach:

  • I trymestr: Hb < 11, Ht < 33,
  • II trymestr: Hb < 10,5, Ht < 32,
  • III trymestr: Hb < 11, Ht < 33 [2]

Optymalne stężenie pierwiastka w surowicy powinno wynosić: 50–150 μg/ml [2]. O czym świadczy niski poziom żelaza w ciąży i jakie mogą być zagrożenia z nim związane?

Niedobór żelaza w ciąży – przyczyny i skutki

Wszelakie niedobory składników odżywczych i pierwiastków w ciąży są bardzo niebezpieczne. Niskie żelazo w ciąży najczęściej jest związanie z nieprawidłowym sposobem odżywiania. W grupie ryzyka znajdują się kobiety, które rezygnują ze spożywania mięsa. Jak się okazuje, żelazo pochodzenia roślinnego może być gorzej przyswajalne. Niedobory żelaza mogą brać się również ze schorzeń układu pokarmowego, powodujących ograniczone przyswajanie pierwiastka. Konsekwencje związane z niedoborem mogą być różne, zazwyczaj wiążą się one ze spadkiem odporności oraz zaburzeniami pracy serca. Wśród najczęściej występujących konsekwencji niskiego poziomu żelaza wymieniana jest niedokrwistość.

Przeczytaj również  Tantum Rosa w ciąży - czy ciężarne mogą je brać?

kobieta w ciazy w dresach

Nadmiar żelaza w ciąży – przyczyny i skutki

Niewiele osób zdaje sobie sprawę z tego, że nadmiar niektórych mikro i makro elementów oraz pierwiastków może być równie niebezpieczny, co ich niedobór. Z tego też powodu odradzana jest suplementacja jakichkolwiek środków na własną rękę bez badań i konsultacji z lekarzem. Żelazo dla kobiet w ciąży jest niezwykle istotne, jednak nadmiar tego pierwiastka może nieść ze sobą groźne dla zdrowia konsekwencje. Nadmiar żelaza w ciąży występuje rzadko, jednak ryzyka nie można całkowicie wykluczyć. Do najczęstszych objawów nadmiaru należą mdłości oraz biegunka. Warto też dodać, że czarny stolec po żelazie w ciąży jest normą i nie powinien budzić niepokoju, o ile nie towarzyszy mu zwiększona częstotliwość wypróżnień oraz ich postać. Rzadkie, wodniste stolce o zmienionej barwie, pojawiające się częściej niż 2-3 razy na dobę oraz towarzyszący im ból brzucha mogą świadczyć o tym, że występuje zbyt wysoki poziom żelaza w ciąży.

Produkty bogate w żelazo, które warto jeść w ciąży

Najprostszym sposobem na zaspokojenie zapotrzebowania organizmu na żelazo w ciąży, jest odpowiednia dieta. Co w takim razie powinno znaleźć się w menu przyszłej mamy, by nie musiała ona sięgać po suplementy? Najlepiej przyswajalne jest żelazo hemowe znajdujące się w produktach pochodzenia zwierzęcego. Ciężarne powinny częściej więc sięgać po jajka, czerwone mięso, ryby oraz drób. Kobiety na diecie wegetariańskiej i wegańskiej muszą z kolei wprowadzić więcej roślin strączkowych, szpinaku, pietruszki, czy jarmużu, mając jednocześnie na uwadze, że rośliny są źródłem gorzej przyswajalnego żelaza niehemowego.

Suplementacja żelaza w ciąży – kiedy jest wskazana?

Czasami konieczne jest, sięgniecie po żelazo w formie suplementów diety. Wskazane jest to wtedy, gdy badania wskażą stężenie poniżej normy. Wszelkie suplementy należy przyjmować pod ścisłą kontrolą lekarza.

Przeczytaj również  Czego nie można jeść w ciąży? Największa lista zakazanych produktów

ciezarna kobieta w legginsach

Żelazo w ciąży – możliwe skutki uboczne

Wśród najczęstszych skutków ubocznych diety bogatej w żelazo oraz suplementacji tego pierwiastka wymienia się ciemne zabarwienie stolca, jednak nie jest to niepokojące zjawisko. Zaparcia po żelazie niemal nie występują lub zdarzają się niezwykle rzadko. Objawem świadczącym o nadmiarze żelaza w organizmie są z kolei biegunki, nawracające nudności i ogólny spadek samopoczucia. Pojawić się mogą również wymioty, co dla wielu kobiet jest mylące ze względu na to, że często są one jedną z ciążowych dolegliwości.