Każdy rodzic chce by jego dziecko zachowywało się grzecznie i było empatyczne w stosunku do innych osób. Czasem jednak, mimo wzorców, jakie zamierzamy wpoić dziecku możemy spotkać się z niepokojącymi sytuacjami. Jedną z tych, które często budzą w nas niepokój jest fakt, że dziecko bije inne dzieci. Wielu rodziców nie wie co zrobić w takiej sytuacji oraz czym to może być spowodowane. Czy jednak powinniśmy się niepokoić? Czy oznacza to, że z naszym dzieckiem dzieje się coś złego? Pora odpowiedzieć na te pytania. Dlatego też przygotowaliśmy krótki artykuł, w którym przedstawimy przyczyny takiego zachowania oraz podpowiemy, w jaki sposób możemy sobie z nim radzić.
Dlaczego dziecko bije inne dzieci?
Kiedy dowiadujemy się o tym, że nasze dziecko bije inne dzieci często jesteśmy zszokowani i obwiniamy się o ten fakt. Czy jednak zawsze jest to nasza wina? Okazuje się, że nie do końca. Czasem nawet w przypadku maluchów wychowywanych w atmosferze wsparcia i miłości takie przykre sytuacje mogą mieć miejsce. Przyjrzyjmy się więc nieco bliżej najczęstszym przyczynom agresji wśród dzieci.
Pierwszą i jednocześnie najczęściej występującą przyczyną takiego zachowania jest nieumiejętność radzenia sobie z emocjami. Układ nerwowy małych dzieci jest jeszcze niedojrzały. Co więcej, ich psychika również nie potrafi uregulować pojawiających się nagle silnych uczuć, które mogą być wręcz obezwładniające i przejąć kontrolę nad tym, co robi maluch. Musimy mieć także świadomość, że dzieci w młodym wieku nie zawsze potrafią wyrazić swoje emocje słowami. Zamiast tego, mogą używać przemocy jako środka komunikacji. Złość, frustracja czy zazdrość mogą prowadzić do agresywnego zachowania.
Drugą przyczyną, która może zaowocować tym, że dziecko uderzy innego malucha jest brak posiadania odpowiednich umiejętności społecznych. Wiąże się to poniekąd z pierwszym wymienionym przez nas punktem. Małe dziecko często zwyczajnie nie ma narzędzi by zareagować w sposób inny niż agresją. Musimy mieć świadomość, że umiejętności społeczne, takie jak empatia, rozumienie punktu widzenia innych oraz radzenie sobie w konfliktach, rozwijają się stopniowo. Dzieci, które nie nauczyły się tych umiejętności, mogą objawiać agresję i stosować przemoc, aby wyrazić swoje potrzeby lub przekonać innych do swojego zdania. Nie sposób jednak wspomnieć również o tym, że dzieci uczą się przez naśladownictwo i powielają zachowania osób w swoim otoczeniu. Jeśli w domu rodzinnym lub w środowisku rówieśniczym widzą rozwiązywanie konfliktów za pomocą przemocy mogą same dopuszczać się jej uważając, że jest to po prostu skuteczne rozwiązanie na ich problemy i trudności w kontaktach z innymi. Należy tu jednak zaznaczyć, że nie musi to wcale oznaczać, że w domu malucha dzieje się coś niepokojącego. Wprost przeciwnie, często dzieci z domów, które są otoczone miłością spotykają się z przemocą w gronie rówieśniczym i odpowiadają na nią w ten sam sposób.
Niemniej jednak, niezależnie od przyczyn, dla których dochodzi do tego, że nasza pociecha bije dzieci – konieczna jest zdecydowana reakcja i znalezienie skutecznego sposobu na pomoc w wyeliminowaniu tych niedopuszczalnych zachowań.
Jak postępować z dzieckiem, które uderzyło inne?
Gdy dziecko używa przemocy wobec innych, istotne jest, aby rodzice, opiekunowie i nauczyciele podjęli odpowiednie kroki, które pomogą mu zrozumieć konsekwencje swojego zachowania oraz wykorzystywać inne, nie krzywdzące innych sposoby wyrażania emocji i rozwiązywania konfliktów.
Jeśli dojdzie do sytuacji, w której dziecko uderzyło innego malucha działać należy natychmiast, jednak powinno być to działanie przemyślane, wolne od krzyku czy agresji, które dodatkowo mogą wzmagać trudne emocje zarówno u ofiary, jak i dziecka, które zareagowało przemocą. Zaczynamy od zapewnienia bezpieczeństwa wszystkim uczestnikom zdarzenia. Warto oddzielić dziecko agresywne od swojej ofiary oraz innych uczestników, aby uniknąć dalszych konfrontacji. Dziecko, które uderzyło inne, zazwyczaj jest bardzo wzburzone, dlatego też reakcja dorosłych powinna być spokojna i kontrolowana. To pomoże w uniknięciu eskalacji sytuacji oraz pokaże dziecku, że przemoc nie jest akceptowalnym sposobem wyrażania emocji. Po incydencie warto usiąść z dzieckiem i zapytać, co się stało. Warto zadawać pytania, które pomogą dziecku zidentyfikować swoje trudne emocje oraz przyczyny agresji. Gdy emocje opadną maluch musi zrozumieć, że przemoc jest nieakceptowalna i ma negatywne konsekwencje dla innych oraz dla niego samego.
Sposoby na rozwiązanie problemu bicia innych dzieci
Nie da się ukryć, że nawet najlepsza reakcja w przypadku gdy nasze dziecko uderzy inne nie uchroni nas przed powtórzeniem takich incydentów w przyszłości. Dlatego też działać należy nie tylko bezpośrednio po tym, jak dojdzie do aktu przemocy pomiędzy dziećmi ale również długofalowo. Kluczowa w tym aspekcie jest współpraca rodziców, innych członków rodziny ale również opiekunów czy nauczycieli. Tylko ustalając wspólny tor postępowania można pomóc małemu człowiekowi nauczyć się wyrażać swoje emocje w sposób akceptowalny i bezpieczny dla innych dzieci.
Co możemy zrobić? Przede wszystkim warto unikać surowości i kar, skupiając się raczej na edukacyjnym podejściu. Dzieci potrzebują regularnych lekcji wyrażania swoich emocji w sposób konstruktywny. Warto rozmawiać z nimi o tym, co czują i dlaczego, oraz pokazywać alternatywne sposoby reagowania na trudne sytuacje. Pamiętajmy także, że dzieci najlepiej uczą się poprzez naśladownictwo. Dorosłe osoby w życiu dziecka odgrywają niezwykle ważną rolę. Dlatego warto zadbać o to by w swoich relacjach z dziećmi wykazywać empatię, wyjaśniać, jak radzić sobie z konfliktami i zachęcać do mówienia o swoich uczuciach. Kolejną niezwykle ważną kwestią jest trening umiejętności społecznych, który może mieć formę np. odgrywania scenek kłótni czy innych trudnych dla dziecka zdarzeń. Jeśli dojdzie do nich w rzeczywistości maluch będzie wiedział w jaki sposób może się zachować a czego powinien unikać. Ponadto warto nauczyć dziecko bezpiecznych sposobów regulowania swoich emocji. Bywa, że niezbędne może być uderzenie w poduszkę czy podarcie kartek papieru. Jednocześnie cały czas należy przypominać o tym, że nie należy nikogo krzywdzić oraz wskazywać, z jakimi konsekwencjami może się to wiązać. Ponadto dzieci powinny mieć okazję do zrozumienia, dlaczego przemoc jest niewłaściwym sposobem rozwiązywania problemów. Dobrym pomysłem jest więc skorzystanie z pomocy programów edukacyjnych na ten temat. Jeśli zaś sytuacje związane z biciem będą się powtarzać, nie bójmy się zasięgnąć rady u specjalistów np. u psychologa dziecięcego.
Podsumowując, jeśli zauważymy lub dowiemy się, że nasze dziecko bije inne dzieci nie powinniśmy pod żadnym pozorem lekceważyć tych sygnałów. Jednocześnie też nie należy wpadać w panikę, ponieważ sytuacje takie mogą zdarzać się z wielu powodów, które wcale nie muszą świadczyć o rozwoju agresji czy dysfunkcjach. Niemniej jednak, jeśli dziecko nie radzi sobie ze swoimi emocjami i wyraża je w niedopuszczalny sposób – należy szukać wsparcia i profesjonalnej pomocy.
Lekarz pediatra i mama trójki dzieci. Chętnie dzielę się poradami o wychowaniu dzieci, ciąży i karmieniu piersią. Jestem tutaj, żeby dbać o Wasze pociechy!