Wysoko wrażliwe dziecko – jak o nie dbać i wspierać?

mama przytula chlopca

Każdy rodzic chce by jego dziecko rozwijało się prawidłowo i było szczęśliwe. Czasem jednak mimo naszych starań nie wszystko przebiega po naszej myśli. Dziecko reaguje zbyt emocjonalnie, nie potrafi się skupić, czujemy, że robi nam “na złość”. Czy wynika to z naszych błędów wychowawczych? Czy oznacza to, że z naszym dzieckiem dzieje się coś niepokojącego? Pragniemy uspokoić. W wielu takich przypadkach mamy po prostu do czynienia z dzieckiem wysoko wrażliwym. W naszym artykule postaramy się wyjaśnić co kryje się pod tym pojęciem oraz podpowiedzieć w jaki sposób możemy pomóc dzieciom, które odczuwają bardziej.

Wysoko wrażliwe dziecko – czyli jakie?

Zanim zaczniemy poruszać kwestię wspierania dziecka wrażliwego warto zacząć od wyjaśnienia co właściwie tkwi się pod tym pojęciem, które często stosowane jest naprzemiennie z High Need Baby, choć nie do końca słusznie. HNB odnosi się bowiem do noworodków i niemowląt, WWD to również dzieci w starszym wieku. Co więcej, problem wysokiej wrażliwości dotyczy nie tylko dzieci, ale również dorosłych. Co równie ważne, nie ma gwarancji, że dziecko HNB będzie miało podobne problemy w przyszłości. Obecnie szacuje się, że wysoko wrażliwe dzieci to ok 10-15 % maluchów. Czym się wyróżniają?

Wysoko wrażliwe dzieci bardzo często doświadczają emocji w sposób bardzo intensywny. Ich radość, smutek, złość czy lęk mogą być wyjątkowo silne i trudne do opanowania. Często reagują również na emocje innych osób, wykazując wysoką empatię. Ponadto bardzo skupiają się na szczegółach i detalach a nadmiar bodźców takich jak światło, kolory czy dżwięki jest dla nich niezwykle stresujący. Bardzo często wykazują wówczas oznaki rozdrażnienia, bywają płaczliwe. Dlatego też bardzo potrzebują stałości i harmonii w swoim życiu, co pozwala im czuć się bezpiecznie. Jednocześnie maluchy te często wyróżnia bogata wyobraźnia i kreatywność. Są świetne w wymyślaniu historii czy rysowaniu. Warto wspomnieć także, że ich podwyższona wrażliwość na bodźce sprawia, że często są refleksyjne, zauważają drobne zmiany – nie tylko w otoczeniu, ale również w emocjach osób, które im towarzyszą. Mówiąc najprościej, wysoko wrażliwe dzieci to niezwykłe istoty, które postrzegają świat w sposób głębszy i bardziej intensywny niż większość rówieśników. Choć może być to dla nich pewnym ograniczeniem i trudnością, jeśli zadbamy o nie odpowiednio i nauczymy się jak je wspierać mają pełną szansę na szczęśliwe dzieciństwo oraz dorosłość.

Przeczytaj również  Twoje dziecko idzie do szkoły? Kup mu odpowiednią wyprawkę!

tata caluje syna

Dziecko wysoko wrażliwe czy autyzm – jakie są różnice?

Wysoka wrażliwość u dzieci bywa mylona z autyzmem, co bywa przyczyną stresu wielu rodziców. Tymczasem różnice pomiędzy WWD a dzieci w spektrum autyzmu są widoczne i zauważalne. Dziecko wysoko wrażliwe cechuje się dużą wrażliwością na bodźce zewnętrzne i emocjonalne, głębokim przetwarzaniem informacji oraz wyjątkową empatią. Reakcje na bodźce mogą być silne, lecz niekoniecznie wyłączają je z kontaktu społecznego. Tymczasem w przypadku autyzmu, oprócz silnej reakcji na bodźce pojawia się wiele innych trudności w tym właśnie problemy komunikacji werbalnej i niewerbalnej oraz ograniczone zainteresowania oraz powtarzalne zachowania. Dzieci w spektrum autyzmu często mają trudności w nawiązywaniu relacji społecznych oraz w rozumieniu emocji, które odczuwają inni. Dziecko wysoko wrażliwe jest w stanie nie tylko wyczuć zmiany emocji u innych osób, ale również głęboko je analizuje. Dlatego też, często nie ma żadnego problemu z tym, by nawiązać kontakt z drugą osobą i przy tym doskonale ją rozumieć. Zrozumienie tych różnic jest niezwykle ważne, ponieważ każda z grup dzieci wymaga innego podejścia i terapii, by móc jak najlepiej funkcjonować w codziennym życiu.

Typowe cechy dziecka wysoko wrażliwego

Znana psycholog Elaine Aron mówi o czterech cechach wysokiej wrażliwości. Pierwszą z nich jest pogłębiona refleksja, wynikająca z bardzo wnikliwej analizy rzeczywistości. Możemy ją zauważyć nawet u małych dzieci, które reagują nieufnością i pozornym przestrachem na wszelkie zmiany w ich codzienności. Tymczasem, to co my odbieramy za lęk jest tak naprawdę momentem na utrzymanie dystansu i analizę.

Drugą charakterystyczną cechą dzieci wysoko wrażliwych są częste przeciążenia układu nerwowego. W przypadku takich dzieci, wszystkie bodźce i informacje odbierane przez mózg malucha są odbierane jako równie istotne. Brak ignorowania niektórych z nich sprawia, że umysł dziecka pracuje na najwyższych obrotach, przez co często bywa przesilony i wymaga dłuższych chwil odpoczynku.
Wśród typowych cech dziecka wysoko wrażliwego wymienić należy również wysoką reaktywność emocjonalną. U dzieci tych emocje wybuchają szybko i intensywnie, a ich regulowanie bywa trudniejsze i bardziej czasochłonne. Właśnie dlatego potrzebują one specjalnych strategii samoregulacyjnych oraz stałego wsparcia. Ostatnią charakterystyczną cechą dzieci wysoko wrażliwych jest nadmierna wrażliwość sensoryczna, która wynika z umiejętności mózgu osób wysoko wrażliwych do wykrywania subtelnych sygnałów z otoczenia. Teoretycznie możliwość dostrzegania różnego rodzaju bodźców może wydawać się być talentem ułatwiającym codzienność, w praktyce jednak nadmierna wrażliwość na bodźce sensoryczne może powodować dyskomfort a nawet utrudniać codzienne funkcjonowanie.

Przeczytaj również  Rodzicielstwo bliskości - co to jest? 7 podstawowych zasad

Wysoko wrażliwe dziecko – przyczyny i objawy

Wysoka wrażliwość u dzieci to zjawisko będące efektem czynników genetycznych i środowiskowych. Przyczyny jego występowania nie są jednoznacznie. Niemniej istnieje kilka teorii na temat wysokiej wrażliwości. Niektóre badania sugerują, że może to mieć związek z dziedziczeniem genów związanych z układem nerwowym oraz zmysłami. Specjaliści uważają także, że środowisko w jakim wychowuje się dziecko również może wpływać na to, w jaki sposób postrzega świat i odbiera bodźce. Najważniejszym jest jednak fakt, że wysoka wrażliwość to cecha, a nie zaburzenie. Choć wysoko wrażliwe dziecko może zmagać się z pewnymi wyzwaniami i problemami odpowiednio wspierane może prawidłowo rozwijać się i funkcjonować w społeczeństwie.

Przejdźmy jednak do objawów, które mogą świadczyć o tym, że dziecko jest wysoko wrażliwe. Jednym z nich są bardzo silnie przeżywane emocje. Maluch może często wybuchać płaczem a jego uspokojenie bywa czasochłonne i trudne. Z drugiej jednak strony dzieci wysoko wrażliwe cieszą się “całym ciałem” i łatwo wpadają w uczucie euforii. Słowem – ich emocje są bardzo intensywne. Ponadto, wysoko wrażliwe dzieci cechuje trudność w podejmowaniu decyzji. Są bardzo refleksyjne, szczegółowo analizują każdy temat, rozważają za i przeciw. Potrzebują również więcej czasu by przyzwyczaić się do nowego miejsca, sytuacji czy osób w swoim otoczeniu. Dzieci wysoko wrażliwe często zadają skomplikowane pytania, mają bardzo głębokie przemyślenia – często wybiegające ponad zwyczajne refleksje dla danego wieku. Mogą także używać skomplikowanego, wyszukanego słownictwa. Bardzo często zmagają się z przebodźcowaniem, które objawia się drażliwością oraz szybszym męczeniem się. Zdecydowanie chętniej wybierają spokojne i ciche zabawy, nie przepadają za działaniami w grupie oraz są bardzo wrażliwe na działanie pod presją oraz krytykę.

Jak wspierać dziecko wysoko wrażliwe?

Rodzice dzieci, które uznane zostały za wysoko wrażliwe często mają wiele pytań i wątpliwości dotyczących tego, jak postępować z maluchem by ułatwić mu codzienne funkcjonowanie. Tymczasem wspieranie takiego dziecka nie musi być wcale trudne. Kluczowe znaczenie ma zrozumienie i akceptacja, że dziecko nieco inaczej postrzega rzeczywistość, jest ona dla niego znacznie bardziej intensywna. Dlatego też chcąc wspierać swoją pociechę powinniśmy tworzyć dla niej bezpieczne otoczenie, w którym może pozwolić sobie na przeżywanie emocji bez oceniania. Unikamy presji, krytyki oraz narażenia na nadmierne bodźce. Wprowadzenie dobrze znanej rutyny, opracowanie skutecznych sposobów na opanowanie emocji – zarówno pozytywnych, jak i negatywnych pozwoli dziecku czuć się spokojnie i bezpiecznie. Ponadto ogromne znaczenie ma komunikacja z dzieckiem. Pozwalajmy mu mówić o swoich emocjach i przemyśleniach, rozmawiajmy jak najczęściej, podpowiadajmy w jaki sposób może poradzić sobie z tym, co dla niego trudne lub drażniące.

Przeczytaj również  Jak oduczyć dziecko sikania w nocy? 10 sprawdzonych metod

dziecko przytulajace sie do mamy

Wysoko wrażliwe dziecko – jak wygląda terapia?

Zdarza się, że dziecko wysoko wrażliwe nie jest w stanie poradzić sobie samodzielnie z natłokiem bodźców i emocji nawet z pomocą swoich rodziców. W takiej sytuacji warto zastanowić się nad profesjonalnym wsparciem. Terapia jest skutecznym narzędziem pomagającym im radzić sobie z intensywnymi emocjami, rozwijać umiejętności samoregulacji oraz budować zdrowe relacje społeczne. Istnieje wiele podejść terapeutycznych, które możemy wykorzystać w przypadku WWD. Kluczowe znaczenie ma dopasowanie jej nurtu do potrzeb danego dziecka. Bardzo często wykorzystywana jest terapia sensoryczna, która opiera się na aktywnościach i ćwiczeniach sensorycznych, podczas których dziecko obcuje z różnego rodzaju bodźcami. Pozwala mu to w kontrolowany sposób nauczyć się przetwarzać bodźce z otoczenia i radzić sobie w sytuacji gdy jest ich dla niego zbyt wiele. Kolejnym sposobem terapii jest terapia behawioralna, podczas której dziecko uczy się radzenia sobie z trudnymi emocjami oraz poznaje techniki uspokajające i samoregulacyjne, dzięki którym jest w stanie je opanować.

Dziecko wysoko wrażliwe w przedszkolu i szkole – czego się spodziewać?

Rozpoczęcie nauki przedszkolnej lub szkolnej to spore wyzwanie dla dziecka wysoko wrażliwego oraz jego rodziców. Maluch znajdzie się w całkowicie nowej rzeczywistości a ilość bodźców, z jaką będzie musiał się zmagać może być dla niego przytłaczająca. Warto więc mieć świadomość, że możemy spodziewać się pewnych trudności na tym etapie. Dziecko może być przebodźcowane, przemęczone, drażliwe i łatwo wybuchać płaczem. Może także potrzebować nieco więcej czasu aby zaaklimatyzować się w nowym środowisku. Kluczowe znaczenie ma więc współpraca z nauczycielami. Warto poinformować ich o tym, że dziecko może reagować silniej na zmiany, nowe sytuacje czy bodźce sensoryczne. Wspólnie warto opracować plan działania oraz strategie, które mogą pomóc w przeciwdziałaniu nadmiernemu przeciążeniu emocjonalnemu.