Moje dziecko nie mówi – co robić w tej sytuacji?

Każdy rodzic chce zadbać o to, by jego dziecko rozwijało się szybko i robiło postępy. Czasem jednak musimy zmierzyć się z sytuacjami, które są niezależne od nas. Jedną z nich są problemy z mową u dziecka. Fakt, że dziecko nie mówi może być spowodowany zarówno indywidualnymi różnicami w rozwoju maluchów, jak też sugerować, że dzieje się coś niepokojącego. Jak rozpoznać czy mamy powody do obaw? Co zrobić jeśli dziecko nie mówi? Na te i inne pytania spróbujemy odpowiedzieć w naszym artykule.

Co robić, jeśli dziecko nie mówi?

W sytuacji, w której zauważamy, że nasze dziecko ma problem z mówieniem możemy poczuć się zaniepokojeni i reagować nerwowo. Warto jednak mieć świadomość, że nie zawsze powinniśmy mieć powody do obaw. Przede wszystkim warto zrozumieć, że każde dziecko rozwija się w indywidualny sposób. Dlatego też nie powinniśmy porównywać swoich pociech do dzieci w tym samym wieku. Jednocześnie jednak nie należy lekceważyć niepokojących sygnałów. W pewnym wieku większość zdrowych dzieci zdobywa już pewne umiejętności językowe. Jeśli po jego osiągnięciu maluch nadal milczy i nie podejmuje prób nauki nowych słów – jest to sygnałem, że warto przeprowadzić odpowiednie badania diagnostyczne. Zaczynamy oczywiście od wizyty u lekarza pediatry, który stwierdzi czy problemy z mową związane są ze schorzeniami fizycznymi, czy też mają swój początek w zaburzeniach psychicznych lub neurologicznych. Wówczas niezbędna jest dalsza diagnostyka oraz opracowanie odpowiednich metod leczenia lub rehabilitacji.

Roczne dziecko nie mówi – czy to normalne?

Oczywistym jest, że zależy nam na tym, by nasze dziecko jak najszybciej robiło postępy i czekamy z utęsknieniem na pierwsze jego słowa. Warto jednak mieć świadomość, że proces rozwijania mowy jest niezwykle złożony i zróżnicowany. Dlatego też całkowicie normalny jest zarówno fakt, że roczne dziecko mówi już pojedyncze wyrazy, jak i to, że nie jest jeszcze w stanie tego zrobić. Na tym etapie wiele dzieci zaczyna eksperymentować z dźwiękami, wydając pojedyncze sylaby, takie jak „ma-ma” czy „da-da”. To często pierwszy krok w rozwijaniu mowy. Jednak niektóre maluchy wciąż skupiają się na poznawaniu otoczenia lub rozwoju innych umiejętności np. stawiania pierwszych kroków. Roczny maluch nie musi jeszcze umieć mówić i nie ma w tym powodu do niepokoju. Nie oznacza to jednak, że powinniśmy całkowicie zlekceważyć ten fakt. Dziecko warto uważnie obserwować i zwracać uwagę na pewne sygnały. Jeśli maluch nie reaguje na dźwięki, nie używa gestów czy nie wydaje żadnych dźwięków, możemy skonsultować się z lekarzem pediatrą lub logopedą, który rozwieje nasze wątpliwości.

Dwulatek nie mówi – czy to normalne?

Jeśli jesteśmy rodzicami dwuletniego dziecka, które nie mówi możemy odczuwać niepokój. W tym wieku większość dzieci nie ma już bowiem problemu z wypowiadaniem pojedynczych słów a nawet prostych zdań. Wciąż jednak nie musi oznaczać to, że z naszym dzieckiem, dzieje się coś niepokojącego. Musimy pamiętać, że na tym etapie rozwoju maluch uczy się wielu  innych umiejętności poza mową. Rozwijają zdolności motoryczne, społeczne i poznawcze, a dziecko poznaje świat poprzez zmysły i interakcje. Komunikacja nie zawsze musi odbywać się więc za pomocą słów. Maluchy wyrażają swoje uczucia i potrzeby również poprzez gesty, mimikę twarzy, intonację i dźwięki. Zaniepokoić powinien nas więc nie tyle fakt, że dziecko nie mówi ale przede wszystkim fakt, że pojawiają się również inne opóźnienia w rozwoju, takie jak trudności w komunikacji niewerbalnej, brak reakcji na dźwięki czy trudności z koncentracją. W takiej sytuacji warto poszukać profesjonalnej pomocy lekarza lub logopedy.

Trzylatek nie mówi – czy to już powód do zmartwienia?

W znaczącej większości przypadków trzyletnie dzieci nie mają problemu nie tylko z mówieniem pojedynczych słów ale również konstruowaniem coraz dłuższych wypowiedzi. Jeśli więc zauważamy, że trzylatek nie mówi możemy uznać, że mamy powód do niepokoju. Oczywiście, zakres słownictwa w przypadku poszczególnych dzieci może być różny i jest to całkowicie naturalne zjawisko spowodowane różnym tempem rozwoju maluchów, niemniej jednak, jeśli dziecko nie mówi nic a do tego ma problem z rozumieniem naszych prostych komunikatów wskazane jest jak najszybsze skorzystanie z pomocy specjalisty. Pozwoli to na ustalenie przyczyny takiego stanu rzeczy oraz udzieleniu dziecku wsparcia, które pozwolą mu szybciej robić postępy w zakresie rozwoju mowy.

A co jeżeli dziecko mówi, ale mało?

Kiedy nasze dziecko wprawdzie zaczęło mówić, ale wciąż wypowiada niewiele słów lub używa ograniczonego słownictwa, może to budzić pewne obawy. Aby jednak określić, czy są one uzasadnione powinniśmy wziąć pod uwagę kilka aspektów. Przede wszystkim warto mieć świadomość istnienia indywidualnych różnic w tempie rozwoju mowy. Niektóre dzieci zaczynają mówić wcześnie i szybko, inne zaś stopniowo poznają nowe słowa i zaczynają je powtarzać. Nie powinniśmy więc porównywać naszego dziecka z innym. Bardzo ważne jest również dbanie o to, by maluch był otoczony odpowiednią ilością bodźców językowych. Często bowiem zdarza się, że dziecko mówi mało, ponieważ my również nie mówimy do niego zbyt wiele. Czytanie książek, rozmowy, śpiewanie piosenek oraz opowiadanie opowieści to doskonałe sposoby, aby wzbogacić słownictwo malucha – warto więc o nich pamiętać każdego dnia. Kiedy więc należy niepokoić się jeśli maluch mówi mało? Przede wszystkim w sytuacji, gdy zjawisku temu towarzyszą inne problemy takie jak trudności w zrozumieniu instrukcji, brak odpowiedzi na komunikaty czy też problemy z koncentracją. Wówczas ograniczona mowa dziecka może być spowodowana problemami, z którymi się zmaga i niezbędna jest konsultacja ze specjalistą.

Czy to może być spektrum autyzmu?

Trudności w nauce mowy często wiązane jest z autyzmem. Jest to zrozumiałe, ponieważ opóźnienia w mowie mogą być jednym z objawów spektrum autyzmu. Warto jednak mieć świadomość, że to, że dziecko nie mówi może wynikać również z szeregu innych problemów zdrowotnych. Często jest to np. spowodowane przez zaburzenia słuchu czy też opóźnienie rozwoju poznawczego. Niemniej jednak warto zachować czujność. Trudności w mówieniu u dzieci ze spektrum autyzmu najczęściej pojawiają się z innymi charakterystycznymi objawami i zachowaniami osób w spektrum. Wśród nich wymienić możemy trudności w nawiązywaniu relacji społecznych, ograniczone zainteresowania, stereotypowe ruchy czy opór przed zmianami. W takiej sytuacji warto skonsultować się z lekarzem specjalistą w zakresie neurologii dziecięcej lub psychologiem.

Czy zgłosić się do lekarza, jeżeli dziecko nie mówi?

To dość często pojawiające się wśród rodziców pytanie, na które jest tylko jedna dobra odpowiedź – jak najbardziej powinniśmy zgłosić się do lekarza jeśli cokolwiek nas niepokoi. Nie mamy przecież takich wątpliwości jeśli cokolwiek niepokojącego dzieje się ze zdrowiem fizycznym dziecka. Szybka reakcja rodziców i konsultacja lekarska to również szybsze rozpoznanie przyczyn problemów oraz wdrożenie ćwiczeń i zajęć logopedycznych, które mogą pomóc dziecku w rozwoju mowy.